Liga Morska i Rzeczna strażnikiem pamięci historycznej o zdarzeniach i ludziach Marynarki Wojennej RP

W 2018 roku  obchodzono 100-Rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Polskę. Stowarzyszenie Liga Morska i Rzeczna
w 2018 roku również obchodziła 100-rocznicę pracy społecznej członków na rzecz rozwoju gospodarki morskiej i rzecznej oraz zdolności obronnej naszej Ojczyzny.

    W dniu 01 października 1918 roku w Warszawie przy ul Widok 10 z inicjatywy kontradmirała Kazimierza Porębskiego odbyło się zebranie organizacyjne ,na którym powołane zostało Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi ”Bandera Polska”. Powstała pierwsza w historii Polski organizacja społeczna o szerokim profilu morskim i rzecznym. Stowarzyszenie wyznaczyło sobie następujące cele;

– opracowanie zasad organizacyjnych rozwoju żeglugi i portów,

– wyznaczenie kierunków rozwoju żeglugi śródlądowej i morskiej,

– przeprowadzenie szkolenia zawodowego wśród pracowników żeglugi,

– ustalenie polskiej terminologii morskiej i żeglugowej,

– popularyzowanie idei żeglugi i sportów wodnych wśród społeczeństwa.

Stowarzyszenie „Bandera Polska”, skupiało grono doświadczonych oficerów marynarki wojennej i handlowej, budowniczych statków i portów oraz pokrewnych zawodów. Działacze „Bandery Polskiej” odegrali doniosłą rolę w tworzeniu od podstaw polskiej polityki morskiej i rzecznej w okresie międzywojennym. Wśród działaczy „Bandery Polskiej” należy wymienić

– kontradmirała Kazimierza Porębskiego- Prezesa Zarządu.

– inż. Tadeusza Wende-budowniczego portu handlowego w Gdyni,

– inż. Antoniego Garnuszewskiego -przyszłego dyrektora Szkoły Morskiej w Tczewie,

– Bogumiła Nowotnego-pułkownika marynarki –pierwszego dowódcy Polskiej Marynarki Wojennej,

– kontradmirała Michała Borowskiego.

W okresie tworzenia się państwowości polskiej, po latach niewoli, zaborów, członkowie Bandery Polskiej zaproponowali społeczeństwu polskiemu budowę od podstaw Polski Morskiej oraz rozwój żeglugi śródlądowej. Należy również dodać, że formalnie nie ustalone były jeszcze granice państwa polskiego oraz zasięg wybrzeża morskiego.

Stowarzyszenie „Bandera Polska” ściśle współpracowało z Władzami II Rzeczypospolitej Polskiej, Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim, przy tworzeniu organizacji, instytucji rzecznych, marynarki wojennej, instytucji morskich, wspierając je kadrowo. W dniu 31 maja 1919 roku Stowarzyszenie „Bandera Polska” przekształciło się w Towarzystwo Liga Żeglugi Polskiej. Członkowie Ligi Żeglugi Polskiej aktywnie włączyli się w opracowanie przepisów prawa morskiego, żeglugowego, o morskiej banderze handlowej. Przyczynili się do zorganizowania szkoły dla marynarzy w Kazuniu o specjalnościach ,sygnalista, sternik, palacz, mechanik, na potrzeby marynarki wojennej ,rzecznej i morskiej. Dyplom ukończenia szkoły uzyskało około 300 marynarzy Członkowie Ligi uczestniczyli w uroczystościach związanych z Zaślubinami Polski z Morzem Bałtyckim w Pucku w dniu 10 lutego 1920 roku. Podczas wojny z bolszewikami stowarzyszenie liczyło przeszło 5000 członków. Brali udział w obronie Warszawy na odcinku Zegrze – Dębe, na Wiśle. Dowódcą Obrony Rzecznej był kontradmirał Kazimierz Porębski- Prezes Zarządu Ligi Żeglugi Polskiej. Na skutek usilnych zabiegów Ligi Żeglugi Polskiej, Sejm RP. podjął w dniu 23 września 1922 roku uchwałę o budowie portu handlowego w Gdyni.

W dniu 27 kwietnia 1924 roku stowarzyszenie zmieniło nazwę na Liga Morska i Rzeczna.

Prezesem Zarządu pozostał wiceadmirał Kazimierz Porębski.  Wśród członków należy wymienić Stefana Żeromskiego – pisarza, generała Mariusza Zaruskiego, Juliana Rummla, wiceadmirała Jerzego Świrskiego.

Stowarzyszenie formułowało programy rozwoju żeglugi śródlądowej, gospodarki morskiej, turystyki wodnej, budowę portu w Tczewie oraz programy szkoleniowe dla marynarzy. Programy te prezentowane były na łamach flagowego czasopisma Ligowego „Morze’. Warto przypomnieć nakreślony przez Jerzego Kurnatowskiego plan regulacji rzek i budowy kanałów, z wyeksponowaniem roli Wisły. Inżynier Tadeusz Tillinger akcentował budowę portu morskiego w Tczewie ,który mógłby konkurować z Hamburgiem, Proponował budowę portu przemysłowego na Pradze w rejonie Żerania ,drugiego portu  na Saskiej Kępie w Warszawie, kanału roboczego Bug-Wisła.. Analizowano budowę kanału łączącego Wisłę z Gdynią. Rozważano realizację drogi wodnej Bałtyk-Morze Czarne.

W dniu 27 października 1930 roku Liga Morska i Rzeczna przekształciła się w Ligę Morską i Kolonialną. Prezesem Zarządu Głównego wybrano generała Gustawa Orlicz – Dreszera.

Przyjęto hasło programowe :”Nie ma Polski bez morza i nie ma morza bez floty wojennej”.

Ważną inicjatywą Ligi Morskiej i Kolonialnej było przyjęcie przez VI Walny Zjazd Delegatów L Mi K w czerwcu 1935 roku niezwykle istotnych wniosków dotyczących bezpośrednio marynarki wojennej, a mianowicie;

 – przedstawienie rządowi memoriału dotyczącego rozbudowy marynarki wojennej,

 – intensyfikacji zbiórki funduszy w ramach Funduszu Obrony Morskiej ( FOM ).

 – postulat budowy w polskiej stoczni okrętu podwodnego im. marszałka J. Piłsudskiego.

Stowarzyszenie podjęło się również akcji promocyjnej na rzecz przejęcia części kolonii niemieckich w Afryce. Była to akcja skierowana przeciwko środowiskom niemieckim, które domagały się zwrotu części ziem przydzielonych Polsce w wyniku Traktatu Wersalskiego.

Liga Morska i Kolonialna podjęła się utrzymywania ścisłych kontaktów z wychodźcami polskimi za granicą. Prowadzono rozmowy z władzami francuskimi w sprawie udziału w administrowaniu niektórymi koloniami francuskimi w Afryce. Członkowie aktywnie uczestniczyli w akcji zbierania funduszy na zakup floty wojennej. Dzięki wspaniałej pracy organizacyjnej i promocyjnej Liga Morska i Kolonialna należała do grona największych organizacji społecznych. W 1939 roku liczyła 992 780 członków. Stowarzyszenie ściśle współpracowało z inżynierem Eugeniuszem Kwiatkowskim Wicepremierem Rządu. Od 1932 roku zaczęły powstawać struktury organizacyjne Ligi Morskiej wśród Polaków mieszkających w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Południowej, Francji ,Litwie. Część  tych struktur przetrwała do obecnych czasów.

    Wśród Honorowych Członków Ligi Morskiej i Rzecznej a następnie Ligi Morskiej i Kolonialnej w okresie II Rzeczypospolitej należy wymienić: Marszałka Józefa Piłsudskiego, prezydenta  prof. Stanisława Wojciechowskiego, prezydenta prof. Ignacego Mościckiego, premiera Ignacego Paderewskiego, marszałka Edwarda Rydza Śmigłego, biskupa morskiego Stanisława Okoniewskiego, wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego, generała Kazimierza Sosnkowskiego .

Z inicjatywy Członków Ligi Morskiej i Kolonialnej w 1932 roku  rozpoczęto obchody Święta Morza z udziałem najwyższych władz państwowych. W kronikach Ligowych można przeczytać o regularnych spotkaniach Prezydenta RP prof. Ignacego Mościckiego z przedstawicielami władz Ligi Morskiej i Kolonialnej na Zamku Królewskim w Warszawie w celu omówienia ważnych programów dotyczących rozwoju gospodarki morskiej czy też  rozwoju potencjału obronnego Polski na morzu. Po tragicznej śmierci generała Gustawa Orlicz Dreszera w 1936 roku Prezesem Zarządu Głównego został generał Stanisław Kwaśniewski.